β) Σκοπός

Η δράση είχε ως σκοπό την ανάπτυξη των γλωσσικών, γνωστικών και κοινωνικών δεξιοτήτων των μαθητών/τριών μέσα από τη βιωματική διερεύνηση και γνωριμία με τις χώρες της Ευρώπης. Παράλληλα, επιδιώχθηκε η ενίσχυση της συμμετοχής και της συνεργασίας όλων των μαθητών, με ιδιαίτερη έμφαση στη συμπερίληψη και ενδυνάμωση των μαθητών/τριών Ρομά μέσα από ένα πλαίσιο παιχνιδιού, αλληλεπίδρασης και δημιουργικότητας.

Στόχοι

Γνωστικοί στόχοι:

• Εξοικείωση με τον χάρτη της Ευρώπης και τις βασικές χώρες.
• Κατανόηση της σχέσης προφορικού και γραπτού λόγου με γεωγραφικά σύμβολα και οπτικές αναπαραστάσεις.
• Ανάπτυξη δεξιοτήτων προσανατολισμού και παρατήρησης.

Γλωσσικοί στόχοι:

• Αναγνώριση και χρήση αρχικών γραμμάτων, ανάγνωση και γραφή ονομάτων χωρών.
• Εμπλουτισμός λεξιλογίου με νέα κύρια ονόματα και γεωγραφικούς όρους.
• Άσκηση στην προφορά και ορθή γραφή ξένων λέξεων.

Κοινωνικοσυναισθηματικοί στόχοι:

• Ανάπτυξη συνεργατικότητας, ομαδικού πνεύματος και σεβασμού στη διαφορετικότητα.
• Ενίσχυση της αυτοπεποίθησης και ενεργής συμμετοχής των Ρομά μαθητών/τριών.
• Δημιουργία θετικού μαθησιακού κλίματος που προάγει την αποδοχή και την ένταξη.

γ) Μέσα –Υλικά: παγκόσμιος χάρτης

δ) Ενδεικτική Διάρκεια: 10 διδακτικές ώρες

Τάξεις που συμμετείχαν:  Μαθητές/τριες της Γ΄ και της Δ΄ τάξης

ε) Περιγραφή δράσης

Η δράση υλοποιήθηκε στο πλαίσιο του μαθήματος της Γλώσσας, με διαθεματική σύνδεση με τη Γεωγραφία και την Ευέλικτη Ζώνη.  Οι δραστηριότητες αναπτύχθηκαν σε τέσσερις φάσεις:

Φάση 1: Εισαγωγή – Γνωριμία με τον χάρτη (2 ώρες)

Η εκπαιδευτικός παρουσίασε στα παιδιά τον χάρτη της Ευρώπης. Μέσα από συζήτηση, τα παιδιά αναγνώρισαν γνωστά τους μέρη και χώρες, αντάλλαξαν εμπειρίες (π.χ. χώρες που είχαν ακούσει ή από όπου προέρχονταν συγγενείς).
Έγινε εισαγωγή στη χρήση του χάρτη και επεξηγήθηκαν τα βασικά σύμβολα.

Φάση 2: Παιχνίδι εντοπισμού χωρών (4 ώρες)

Τα παιδιά χωρίστηκαν σε ομάδες. Κάθε ομάδα διέθετε έναν χάρτη της Ευρώπης.
Η εκπαιδευτικός έλεγε το όνομα μιας χώρας και οι μαθητές/τριες αναζητούσαν τη χώρα στον χάρτη, αξιοποιώντας το πρώτο γράμμα του ονόματος ως βοήθημα.

Η δραστηριότητα οργανώθηκε ως παιχνίδι πόντων — κάθε σωστή απάντηση κέρδιζε βαθμούς, ενισχύοντας τον ενθουσιασμό και τη συνεργασία.
Οι Ρομά μαθητές/τριες συμμετείχαν ενεργά, συμβάλλοντας στην αναζήτηση και στη στήριξη των συμμαθητών/τριών τους.

Φάση 3: Δημιουργική εμβάθυνση (3 ώρες)

Οι ομάδες επέλεξαν 2–3 χώρες και συνέλεξαν πληροφορίες (σημαία, γλώσσα, χαρακτηριστικά).  Στη συνέχεια, μέσα από συζήτηση, εκπρόσωποι από κάθε ομάδα παρουσίασαν αυτά που είχαν ετοιμάσει. Η δραστηριότητα ενίσχυσε την πρακτική συνεργασία, με κάθε παιδί να αναλαμβάνει έναν ρόλο ανάλογο με τις δυνατότητές του.

Φάση 4: Παρουσίαση – Αναστοχασμός (1 ώρα)

Οι ομάδες παρουσίασαν τις εργασίες τους στην τάξη, εξηγώντας τι έμαθαν για τις χώρες που μελέτησαν.Η δασκάλα ενθάρρυνε τον αναστοχασμό: τι δυσκόλεψε, τι τους άρεσε, τι  έμαθαν για τη συνεργασία.

Η δράση σχεδιάστηκε ώστε να ευνοήσει τη συμμετοχή των μαθητών/τριών Ρομά μέσα από ομαδικές, παιγνιώδεις και οπτικά υποστηριζόμενες δραστηριότητες.
Οι μαθητές/τριες αυτοί/ές συμμετείχαν με προθυμία, ανέλαβαν ρόλους στην ομάδα, συνεργάστηκαν με συμμαθητές/τριες μη Ρομά και ένιωσαν αποδεκτοί και ισότιμαοι μέλη της μαθησιακής κοινότητας.

Η χρήση χάρτη, παιχνιδιού και δημιουργικής εργασίας συνέβαλε στη μείωση των γλωσσικών εμποδίων και ενίσχυσε τη διάθεση για ενεργή συμμετοχή, διευκολύνοντας την ένταξη τόσο στο γνωστικό όσο και στο κοινωνικό επίπεδο.

στ) Αναστοχασμός / Αξιολόγηση/ Συνολική εκτίμηση

Η δράση αξιολογήθηκε ως επιτυχής, καθώς συνδύασε τη γνώση με το παιχνίδι, τη συνεργασία και τη βιωματική μάθηση.

Οι Ρομά μαθητές/τριες συμμετείχαν ουσιαστικά και με ενθουσιασμό, γεγονός που συνέβαλε στη βελτίωση της αυτοεικόνας και της γλωσσικής τους εμπιστοσύνης.

Η αξιοποίηση του χάρτη ως οπτικού εργαλείου και η σταδιακή εξέλιξη της δράσης επέτρεψαν την ενεργή εμπλοκή όλων των μαθητών/τριών, ανεξάρτητα από το επίπεδο γλωσσικής επάρκειας.

Εκπαιδευτικοί που εργάστηκαν: Κατσούλα Ελένη, Παπαλάμπρου Αλεξάνδρα

Παράρτημα

β) Σκοπός

Η δράση αποσκοπούσε στην καλλιέργεια στάσεων αποδοχής της πολιτισμικής διαφορετικότητας, στην αναγνώριση της αξίας των παραδόσεων διαφορετικών λαών και στη γνωριμία των μαθητών/τριών με τα πολιτιστικά χαρακτηριστικά της δικής τους κοινότητας, των Ρομά.

Μέσα από βιωματικές και πολυαισθητηριακές δραστηριότητες, επιδιώχθηκε η ενίσχυση της ενσυναίσθησης, της συνεργασίας και της ισότιμης συμμετοχής όλων των μαθητών/τριών.

Στόχοι

Γνωστικοί στόχοι:

• Εξοικείωση με έθιμα, μουσική και χορευτικές παραδόσεις διαφορετικών λαών της Ευρώπης.
• Ανάπτυξη δεξιοτήτων σύγκρισης, παρατήρησης και αναστοχασμού σχετικά με πολιτισμικές ομοιότητες και διαφορές.
• Χρήση Τ.Π.Ε. ως εργαλείου ανακάλυψης και μάθησης

Κοινωνικοσυναισθηματικοί στόχοι:

• Ανάπτυξη στάσεων αποδοχής, σεβασμού και εκτίμησης προς τη διαφορετικότητα.
• Ενίσχυση της συλλογικότητας και της συνεργασίας μέσα από ομαδικές δραστηριότητες.
• Ενδυνάμωση των μαθητών/τριών Ρομά ως φορέων πολιτισμικού πλούτου.

Καλλιτεχνικοί – Δημιουργικοί στόχοι:

• Έκφραση συναισθημάτων και εμπειριών μέσω της τέχνης και της εικόνας.
• Ανάπτυξη της δημιουργικότητας μέσα από τη δημιουργία ομαδικού κολλάζ.

γ) Μέσα –Υλικά: οπτικοακουστικά μέσα και κολλάζ

δ) Ενδεικτική Διάρκεια: 5 διδακτικές ώρες

Τάξεις που συμμετείχαν:  Μαθητές/τριες της ΆΑ΄ και της ΄Β Β΄τάξης

ε) Περιγραφή δράσης

Η δράση εντάχθηκε στο πλαίσιο του Εργαστηρίου Δεξιοτήτων με θεματική τη «Διαφορετικότητα».
Οι μαθητές/τριες, με την καθοδήγηση της εκπαιδευτικού, συζήτησαν αρχικά για τα ήθη και έθιμα διαφορετικών λαών, επικεντρώνοντας την προσοχή τους στις πολιτισμικές εκφράσεις που φέρνουν τους ανθρώπους κοντά — τη μουσική, το χορό και τη γιορτή.

Στη συνέχεια, αξιοποιήθηκαν οι Τεχνολογίες Πληροφορίας και Επικοινωνιών (Τ.Π.Ε.) για την προβολή βίντεο με παραδοσιακούς χορούς από διάφορες χώρες της Ευρώπης: Ισπανία, Ιταλία, Αλβανία και Ελλάδα. Μέσα από τη συζήτηση που ακολούθησε, οι μαθητές/τριες εντόπισαν ομοιότητες και διαφορές στα χρώματα, στους ρυθμούς, στα μουσικά όργανα και στα συναισθήματα που προκαλούν οι χοροί.

Στη συνέχεια μίλησαν για τη δική τους μουσική και χορευτική παράδοση. Μοιράστηκαν προσωπικές εμπειρίες, μίλησαν για μουσικά όργανα, γιορτές και έθιμα των οικογενειών τους.

Η δράση ολοκληρώθηκε με τη δημιουργία ενός ομαδικού κολλάζ που απεικόνιζε χορευτικές και μουσικές παραδόσεις των λαών. Οι μαθητές/τριες χρησιμοποίησαν εικόνες, σύμβολα και λέξεις που αποτύπωναν τη διαφορετικότητα, τη χαρά και τη συνεργασία. Το κολλάζ αναρτήθηκε στον πίνακα της τάξης ως αποτέλεσμα της συλλογικής δουλειάς όλων.

στ) Αναστοχασμός /Αξιολόγηση/ Συνολική εκτίμηση

Οι μαθητές/τριες συμμετείχαν με ενθουσιασμό, έδειξαν ενδιαφέρον για τους διαφορετικούς πολιτισμούς και συνεργάστηκαν δημιουργικά. Ακόμη, οι Ρομά μαθητές/τριες ένιωσαν ισότιμοι/ες μέσα στην τάξη και ότι λάμβαναν αναγνώριση. Η χρήση των Τ.Π.Ε. αποδείχθηκε πολύτιμη, καθώς επέτρεψε την οπτικοακουστική προσέγγιση της μάθησης και δημιούργησε ζωντανό, συμμετοχικό κλίμα.

Η τελική δημιουργία του κολλάζ λειτούργησε ως σύμβολο συνεργασίας και συνύπαρξης, προσφέροντας στα παιδιά μια εμπειρία χαράς, αποδοχής και σεβασμού προς τον πολιτισμό του Άλλου.

Εκπαιδευτικοί που εργάστηκαν: Διαφέρμου Ελένη, Τσίκρου Κλυταιμνίστρα

Παράρτημα

β) Σκοπός

Η δράση είχε στόχο να αναδείξει τις πολιτισμικές ομοιότητες και διαφορές μεταξύ λαών, ενισχύοντας την κατανόηση και τον σεβασμό στη διαφορετικότητα. Μέσα από οπτικοακουστικό υλικό και δημιουργικές δραστηριότητες, επιδιώχθηκε η ανάπτυξη κριτικής σκέψης και η καλλιέργεια συνεργατικών δεξιοτήτων.

Στόχοι

Γνωστικοί στόχοι:

• Ανάπτυξη γνώσεων για την ενδυμασία, τα φαγητά και τα έθιμα διαφόρων λαών.
• Εντοπισμός ομοιοτήτων και διαφορών ανάμεσα σε πολιτισμούς.
• Χρήση οπτικοακουστικών μέσων για μάθηση και διερεύνηση.

Κοινωνικοσυναισθηματικοί στόχοι:

• Καλλιέργεια σεβασμού και αποδοχής της πολιτισμικής διαφορετικότητας.
• Ενίσχυση της συνεργασίας και της συλλογικότητας.
• Ανάδειξη του πολιτισμικού ρόλου των Ρομά μαθητών/τριών μέσα στην τάξη.

Καλλιτεχνικοί – Δημιουργικοί στόχοι:

• Έκφραση της μάθησης μέσω οπτικών μέσων και δημιουργίας κολλάζ.
• Ανάπτυξη δημιουργικότητας και αισθητικής αντίληψης.

γ) Μέσα –Υλικά: οπτικοακουστικά μέσα και κολλάζ

δ) Ενδεικτική Διάρκεια: 10 διδακτικές ώρες

Τάξεις που συμμετείχαν: μαθητές/τριες της Ε΄ τάξης

ε) Περιγραφή δράσης

Η δράση εντάχθηκε στο πλαίσιο του Εργαστηρίου Δεξιοτήτων, με κύριο θέμα την πολιτισμική διαφορετικότητα. Οι μαθητές/τριες συζήτησαν για τις πολιτισμικές ομοιότητες και διαφορές μεταξύ λαών, επικεντρώνοντας την προσοχή τους στην ενδυμασία, τα φαγητά και τα έθιμα.

Στη συνέχεια, προβλήθηκε οπτικοακουστικό υλικό με εικόνες και βίντεο από παραδοσιακές ενδυμασίες και φαγητά διαφορετικών χωρών, ώστε οι μαθητές/τριες να αποκτήσουν βιωματική αντίληψη των πολιτιστικών χαρακτηριστικών. Κατόπιν, οι Ρομά μαθητές/τριες  παρουσίασαν παραδοσιακά φαγητά, ενδυμασίες και έθιμα της κοινότητάς τους.

Τέλος δημιούργησαν ένα ομαδικό κολλάζ με εικόνες και λεζάντες που αναφέρονταν στη χώρα προέλευσης κάθε στοιχείου αλλά και ένα εικονογραφημένο άλμπουμ με τα ήθη και έθιμα της τοπικής τους κοινότητας.  Η διαδικασία αυτή ενίσχυσε τη συνεργασία, τη δημιουργικότητα και την κατανόηση της πολιτισμικής διαφορετικότητας μέσα από μια βιωματική εμπειρία μάθησης.

στ) Αναστοχασμός/Αξιολόγηση/ Συνολική εκτίμηση

Η δράση αξιολογήθηκε θετικά, καθώς οι μαθητές/τριες έδειξαν έντονο ενδιαφέρον και συμμετοχή στη συζήτηση και στη δημιουργία του κολλάζ.
Η εμπλοκή των Ρομά μαθητών/τριών συνέβαλε στην ενίσχυση της αυτοεκτίμησής τους και στην προβολή των πολιτιστικών τους χαρακτηριστικών.
Η δραστηριότητα υπογράμμισε τη σημασία της πολιτισμικής εκπαίδευσης ως εργαλείου για τη συνεργασία, την αποδοχή και την ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής μέσα στην τάξη.

Εκπαιδευτικοί που εργάστηκαν: Παπαγεωργίου Νικολία

Παράρτημα

β) Σκοπός

Η δράση είχε ως στόχο την ευαισθητοποίηση των μαθητών/τριών στη σημασία της μητρικής γλώσσας και τη γνωριμία με διάφορες γλώσσες του κόσμου. Μέσα από βιωματικές και τεχνολογικά υποστηριζόμενες δραστηριότητες, επιδιώχθηκε η ενίσχυση της γλωσσικής και πολιτισμικής συνείδησης, καθώς και η καλλιέργεια του σεβασμού προς τη διαφορετικότητα.

Στόχοι

Γνωστικοί στόχοι:

• Γνωριμία με χαιρετισμούς σε διάφορες γλώσσες και χώρες.
• Χρήση ψηφιακών εργαλείων για γλωσσική ανακάλυψη (YouTube, Google Translate).
• Κατανόηση της σημασίας της μητρικής γλώσσας στην επικοινωνία και στον πολιτισμό.

Κοινωνικοσυναισθηματικοί στόχοι:

• Ενίσχυση σεβασμού και εκτίμησης προς διαφορετικές γλώσσες και πολιτισμούς.
• Ανάπτυξη συνεργατικότητας μέσα από ομαδικές δραστηριότητες.
• Προβολή και αναγνώριση της γλωσσικής και πολιτισμικής ταυτότητας των Ρομά μαθητών/τριών.

Καλλιτεχνικοί – Δημιουργικοί στόχοι:

• Έκφραση και αποτύπωση της μάθησης μέσω της δημιουργίας κολλάζ.
• Ανάπτυξη αισθητικής αντίληψης και δημιουργικής φαντασίας.

γ) Μέσα –Υλικά: υπολογιστής, διαδικτυακές πλατφόρμες, κολλάζ

δ) Ενδεικτική Διάρκεια : 10 διδακτικές ώρες

Τάξεις που συμμετείχαν: μαθητές/τριες της ΣΤ΄ τάξης

ε) Περιγραφή δράσης

Στα πλαίσια της Παγκόσμιας Ημέρας Μητρικής Γλώσσας (21 Φεβρουαρίου), οι μαθητές/τριες της ΣΤ΄ τάξης γνώρισαν χαιρετισμούς από διάφορες χώρες. Χρησιμοποιήθηκαν υπολογιστές και Τ.Π.Ε., με προβολή βίντεο από την πλατφόρμα YouTube για παραδείγματα χαιρετισμών.

Επιπλέον, η εφαρμογή Google Translate αξιοποιήθηκε για να μεταφράσουν οι μαθητές/τριες φράσεις επικοινωνίας σε άλλες γλώσσες, ενισχύοντας τη διαδραστική μάθηση και την τεχνολογική δεξιότητα.

Στη συνέχεια, δημιούργησαν ένα ομαδικό κολλάζ με τους διαφορετικούς χαιρετισμούς, όπου κάθε χαιρετισμός συνοδευόταν από τη χώρα προέλευσής του. Η δραστηριότητα αυτή ενίσχυσε τη συνεργασία, την ομαδικότητα και την ενεργή συμμετοχή των παιδιών στη μάθηση.

Τέλος, οι Ρομά μαθητές/τριες συμμετείχαν ενεργά, παρουσιάζοντας και μεταφράζοντας λέξεις και φράσεις από τη μητρική τους γλώσσα. Με αυτό το τρόπο αναδείχθηκε η γλωσσική κληρονομιά τους και ενισχύθηκε ταυτόχρονα η αυτοεκτίμησή τους.

στ) Αναστοχασμός / Αξιολόγηση / Συνολική εκτίμηση

Οι μαθητές/τριες συμμετείχαν με ενθουσιασμό, έδειξαν ενδιαφέρον για τις γλώσσες του κόσμου και συνεργάστηκαν δημιουργικά. Επιπλέον οι Ρομά μαθητές/τριες ένιωσαν να λαμβάνουν αναγνώριση υπερήφανοι/ες για τη γλωσσική τους ταυτότητα, ενώ οι υπόλοιποι/ες μαθητές/τριες ανέπτυξαν θετική στάση απέναντι στη γλωσσική και πολιτισμική διαφορετικότητα.

Εκπαιδευτικοί που εργάστηκαν: Βένδρας Θεόδωρος

Παράρτημα

β) Σκοπός

Η δράση είχε ως στόχο τη γενικότερη ένταξη και κοινωνική ενσωμάτωση των Ρομά μαθητών/τριών, καθώς και τη σύνδεση του σχολείου με την ευρύτερη κοινότητα. Μέσα από τη διαδικτυακή ξενάγηση στο πλωτό μουσείο «Νεράιδα», τα παιδιά γνώρισαν βασικά στοιχεία της ναυτικής παράδοσης και του πολιτισμού, ενισχύοντας παράλληλα τις γνώσεις τους και τις δεξιότητες συνεργασίας.

Στόχοι

Γνωστικοί στόχοι:

• Κατανόηση των βασικών μερών ενός πλοίου και του αντίστοιχου λεξιλογίου.
• Εξοικείωση με την ιστορία και τη λειτουργία του πλωτού μουσείου «Νεράιδα».
• Σύνδεση μαθησιακών γνώσεων με την τοπική κοινότητα και πολιτισμό.

Κοινωνικο-συναισθηματικοί στόχοι:

• Ενίσχυση της συνεργασίας και της ομαδικότητας μεταξύ των μαθητών/τριών.
• Ανάπτυξη ενδιαφέροντος για πολιτιστικά και κοινωνικά θέματα του τόπου τους.

Τεχνολογικοί στόχοι:

• Χρήση διαδικτυακών πλατφορμών για μάθηση και ξενάγηση.
• Εξοικείωση των Ρομά μαθητών/τριώνν με ψηφιακά μέσα παρουσίασης και επικοινωνίας.

γ) Μέσα –Υλικά: Διαδίκτυο, παιχνίδι με κάρτες

δ) Ενδεικτική Διάρκεια: 4 διδακτικές ώρες

Τάξεις που συμμετείχαν: μαθητές/τριες της Α΄, Γ΄ και Δ΄ τάξης

ε) Περιγραφή δράσης

Στα πλαίσια της σύνδεσης του σχολείου με την κοινότητα και της κοινωνικής ενσωμάτωσης των Ρομά μαθητών/τριών, πραγματοποιήθηκε στις 22 Φεβρουαρίου διαδικτυακή ξενάγηση στο πλωτό μουσείο «Νεράιδα», το οποίο είναι αγκυροβολημένο στη Μαρίνα Φλοίσβου. Πριν από τη διαδικτυακή ξενάγηση, οι μαθητές/τριες της Α΄ τάξης πραγματοποίησαν προπαρασκευαστική δραστηριότητα με κάρτες, που παρείχε το πρόγραμμα του μουσείου. Η δραστηριότητα αυτή αφορούσε στην κατανόηση των μερών ενός πλοίου και την εξοικείωση με το αντίστοιχο λεξιλόγιο. Κατά τη διάρκεια της ξενάγησης, τα παιδιά είχαν την ευκαιρία να γνωρίσουν το πλοίο, τη λειτουργία του και στοιχεία της ναυτικής παράδοσης, ενώ υπήρξε διάδραση μέσω ερωτήσεων και σχολιασμών από τους μαθητές και τις μαθήτριες.

Οι Ρομά μαθητές/τριες συμμετείχαν ενεργά τόσο στις προπαρασκευαστικές δραστηριότητες όσο και κατά τη διάρκεια της διαδικτυακής ξενάγησης. Μέσα από την εμπλοκή τους, ενισχύθηκε η αίσθηση της ένταξης και της ισότιμης συμμετοχής στο σχολικό πλαίσιο. Η συμμετοχή τους έδωσε επίσης τη δυνατότητα στα υπόλοιπα παιδιά να γνωρίσουν τον πολιτισμικό τους ρόλο και τη σημασία της κοινότητας στην οποία ανήκουν.

στ) Αναστοχασμός / Αξιολόγηση / Συνολική εκτίμηση

Η δράση αξιολογήθηκε θετικά, καθώς οι μαθητές/τριες συμμετείχαν με ενθουσιασμό και ενεργό ενδιαφέρον. Η προπαρασκευαστική δραστηριότητα με τις κάρτες βοήθησε στην καλύτερη κατανόηση του περιεχομένου της ξενάγησης, ενώ η διαδικτυακή εμπειρία έδωσε στους μαθητές/τριες μια ζωντανή επαφή με το πολιτιστικό περιβάλλον.
Η ενσωμάτωση των Ρομά μαθητών/τριών στην όλη διαδικασία προώθησε την αίσθηση κοινότητας και συλλογικότητας, ενισχύοντας ταυτόχρονα την αναγνώριση της διαφορετικότητας και της πολιτισμικής τους ταυτότητας.

Εκπαιδευτικοί που εργάστηκαν: Διαφέρμου Ελένη, Κατσούλα Ελένη, Παπαλάμπρου Αλεξάνδρα

Παράρτημα

β)Σκοπός

Σκοπός της δράσης είναι η ενίσχυση της διαπολιτισμικής επικοινωνίας, της αλληλοκατανόησης και της κοινωνικής ενσωμάτωσης των μαθητών/τριών Ρομά μέσα στο σχολικό περιβάλλον. Μέσα από τη δημιουργία και αξιοποίηση του υλικού, επιδιώκεται η ανάδειξη της πολιτισμικής ταυτότητας των μαθητών/τριών, η καλλιέργεια του σεβασμού προς τη διαφορετικότητα και η ενίσχυση της αυτοεκτίμησής τους ως ενεργών μελών της μαθητικής κοινότητας.

 Στόχοι

• Προαγωγή διαπολιτισμικής κατανόησης και συνεργασίας
• Ανάπτυξη ενσυναίσθησης, σεβασμού και αποδοχής
• Δημιουργική έκφραση μέσω τέχνης
• Ενσωμάτωση μαθητών/τριών με διαφορετικό πολιτισμικό υπόβαθρο στην εκπαιδευτική διαδικασία

γ) Μέσα –Υλικά: διαδραστικός πίνακας – καταγραφικά μέσα

δ) Ενδεικτική Διάρκεια: 10 διδακτικές ώρες

Τάξεις που συμμετείχαν: μαθητές/τριες της Ε΄ και της ΣΤ΄ τάξης

ε) Περιγραφή δράσης

Κατά τη διάρκεια της δράσης, οι μαθητές/τριες συμμετείχαν ενεργά σε μια σειρά δημιουργικών δραστηριοτήτων που συνδύαζαν τη μουσική, τη γλώσσα και την εικαστική έκφραση.

• Μουσική Δραστηριότητα: Οι μαθητές/τριες έμαθαν και απέδωσαν το τραγούδι «Αν όλα τα παιδιά της γης» στη ρομανί γλώσσα, καθώς και το τραγούδι «Άντε Ρομανέ Σουνέ», το οποίο προέρχεται από τη μουσική παράδοση των Ρομά. Παράλληλα, δημιούργησαν ένα πρωτότυπο τραγούδι στα ελληνικά, που αφηγείται την ιστορία και την καθημερινότητα της τοπικής κοινότητας Ρομά, προβάλλοντας αξίες όπως η ενότητα, η οικογένεια και η χαρά της ζωής.
• Δημιουργία Εικονογραφημένου Άλμπουμ: Οι μαθητές/τριες εργάστηκαν ομαδικά για τη δημιουργία ενός εικονογραφημένου άλμπουμ, στο οποίο αποτυπώθηκαν τα ήθη, τα έθιμα και οι παραδόσεις της τοπικής κοινότητας Ρομά. Το άλμπουμ συνοδεύτηκε από κείμενα γραμμένα τόσο στα ελληνικά όσο και στη ρομανί, αναδεικνύοντας τη γλωσσική και πολιτισμική πολυμορφία.
• Αφίσες και Οπτικό Υλικό: Δημιουργήθηκαν, επίσης, αφίσες και οπτικές συνθέσεις που παρουσιάζουν στοιχεία της ρομανί κουλτούρας και της τοπικής ταυτότητας, με στόχο την προβολή τους στους χώρους του σχολείου και της κοινότητας.

Η δράση αποτέλεσε ένα ανοιχτό εργαστήριο πολιτισμικής ανταλλαγής, όπου η δημιουργικότητα και η συμμετοχή των μαθητών/τριών βρέθηκαν στο επίκεντρο, ενισχύοντας το αίσθημα του «ανήκειν» και τη θετική αυτοεικόνα των παιδιών.

στ) Αναστοχασμός / Αξιολόγηση / Συνολική εκτίμηση:

Ο βασικός άξονας αναστοχασμού της δράσης επικεντρώθηκε στη δημιουργική έκφραση και στην ανάδειξη της τοπικής διαλέκτου των Ρομά (ρομανί) ως ουσιαστικού εργαλείου μάθησης, πολιτισμικής ενδυνάμωσης και ένταξης.

Η συμμετοχή των μαθητών/τριών υπήρξε ενεργή, ενθουσιώδης και συναισθηματικά φορτισμένη. Μέσα από τη μουσική και την εικαστική δημιουργία, τα παιδιά κατάφεραν να εκφράσουν βιώματα, να αναδείξουν στοιχεία της ταυτότητάς τους και να αισθανθούν υπερήφανα για την πολιτισμική τους κληρονομιά. Παράλληλα, οι μη Ρομά μαθητές και μαθήτριες είχαν την ευκαιρία να γνωρίσουν και να εκτιμήσουν μια διαφορετική κουλτούρα, γεγονός που ενίσχυσε τη συνοχή της σχολικής κοινότητας.

Η διγλωσσία (ελληνικά–ρομανί) λειτούργησε ως γέφυρα επικοινωνίας και ενσωμάτωσης, καθώς τα παιδιά είδαν τη μητρική τους γλώσσα να αναγνωρίζεται και να αξιοποιείται σε ένα εκπαιδευτικό πλαίσιο με σεβασμό και ισοτιμία. Αυτό συνέβαλε στην ενδυνάμωση της αυτοπεποίθησης των μαθητών/τριών και στη βελτίωση της σχέσης τους με τη μαθησιακή διαδικασία.

Σε επίπεδο παιδαγωγικής αξιολόγησης, η δράση αξιολογήθηκε θετικά τόσο από τους εκπαιδευτικούς όσο και από τους/τις μαθητές/τριες. Παρατηρήθηκε αύξηση της συμμετοχής, βελτίωση της συνεργασίας και ενίσχυση της επικοινωνίας ανάμεσα σε παιδιά διαφορετικών πολιτισμικών προελεύσεων. Επιπλέον, η διαδικασία συνέβαλε ουσιαστικά στη διαμόρφωση ενός πιο συμπεριληπτικού και φιλόξενου σχολικού περιβάλλοντος, όπου η πολιτισμική ποικιλομορφία αντιμετωπίζεται ως πλούτος και όχι ως διαφορά.

Εκπαιδευτικοί που εργάστηκαν: Πετροπούλου Νικολέτα, Παπαγεωργίου Νικολία

Παράρτημα

β) Σκοπός

Σκοπός της δράσης ήταν η ενίσχυση της γλωσσικής και πολιτισμικής αυτοπεποίθησης των μαθητών/τριών Ρομά, μέσα από τη συλλογή και καταγραφή λέξεων και εκφράσεων της καθημερινότητάς τους στη ρομανί και στα ελληνικά. Παράλληλα, επιδιώχθηκε η προώθηση της γλωσσικής ισοτιμίας, η καλλιέργεια θετικής στάσης απέναντι στη μητρική γλώσσα των μαθητών/τριών και η ανάδειξη της δίγλωσσης ταυτότητας ως στοιχείου πλούτου και όχι διαφοράς.

Στόχοι

• Ανάδειξη της ρομανί γλώσσας ως ισότιμου μέσου επικοινωνίας μέσα στο σχολικό περιβάλλον.
• Ενίσχυση της γλωσσικής συνείδησης και της λεξιλογικής καλλιέργειας των μαθητών/τριών μέσα από τη συγκριτική χρήση ελληνικών και ρομανί όρων.
• Ενεργοποίηση της βιωματικής μάθησης μέσω της καταγραφής αυθεντικών εκφράσεων από την καθημερινότητα των μαθητών/τριών.
• Καλλιέργεια συνεργατικών δεξιοτήτων με ομαδική εργασία για τη συγκέντρωση, καταγραφή και εικονογράφηση των λέξεων.
• Ενίσχυση της σχέσης σχολείου – κοινότητας, μέσω της συμμετοχής γονέων / κηδεμόνων και μελών της τοπικής κοινότητας στη συλλογή λέξεων και εκφράσεων.
• Καλλιέργεια σεβασμού στη γλωσσική ποικιλία και αποδοχής της διαφορετικότητας από το σύνολο των μαθητών/τριών του σχολείου.

γ) Μέσα –Υλικά: εκτυπωτής, υπολογιστής, γραφική ύλη, λεξικό

δ) Ενδεικτική Διάρκεια: 10 διδακτικές ώρες

Τάξεις που συμμετείχαν: μαθητές/τριες της Γ΄ και της Ε΄ τάξης

ε) Περιγραφή δράσης

Η δράση υλοποιήθηκε στο πλαίσιο του προγράμματος ένταξης και ενδυνάμωσης μαθητών/τριών Ρομά και είχε ως τελικό προϊόν τη δημιουργία του δίγλωσσου βιβλίου «Το Βιβλίο του Σχολείου μας».

Οι μαθητές/τριες, με την καθοδήγηση των εκπαιδευτικών, εργάστηκαν σε ομάδες για να συγκεντρώσουν λέξεις και φράσεις που χρησιμοποιούν στην καθημερινή τους ζωή, τόσο στη ρομανί όσο και στα ελληνικά.

Οι μαθητές/τριες ανέλαβαν τη γραφή, εικονογράφηση και καλλιτεχνική επιμέλεια των σελίδων του βιβλίου, ενώ σε ορισμένες περιπτώσεις συμμετείχαν και γονείς ή μεγαλύτερα μέλη της κοινότητας Ρομά, τα οποία βοήθησαν στην αποτύπωση αυθεντικών γλωσσικών τύπων και εκφράσεων.

Η διαδικασία της καταγραφής έγινε με συνεργατικό και βιωματικό τρόπο. Οι μαθητές/τριες αντάλλασσαν ιδέες, συζητούσαν τη σημασία των λέξεων, αναζητούσαν κοινές ή διαφορετικές εκφράσεις, και ενθαρρύνονταν να χρησιμοποιούν προφορικά και γραπτά και τις δύο γλώσσες.

Το βιβλίο παρουσιάστηκε στη σχολική κοινότητα και αξιοποιήθηκε ως διδακτικό εργαλείο τόσο στη γλωσσική διδασκαλία όσο και σε διαπολιτισμικές δραστηριότητες.

στ ) Αναστοχασμός /Αξιολόγηση / Συνολική Εκτίμηση

Η δράση «Το Βιβλίο του Σχολείου μας» αποτιμήθηκε εξαιρετικά θετικά από μαθητές/τριες και εκπαιδευτικούς, καθώς συνέβαλε ουσιαστικά στην ενίσχυση της γλωσσικής και πολιτισμικής ταυτότητας των μαθητών/τριών Ρομά.

Ο αναστοχασμός επικεντρώθηκε στη σημασία της δημιουργικής αξιοποίησης της ρομανί γλώσσας στο σχολικό πλαίσιο. Οι μαθητές/τριες αισθάνθηκαν υπερήφανοι βλέποντας τη γλώσσα τους να αναγνωρίζεται, να αποκτά θέση μέσα στο σχολικό υλικό και να γίνεται αντικείμενο μάθησης από όλους τους συμμαθητές/τριές τους.

Η διαδικασία συνέβαλε στη βελτίωση της σχέσης των μαθητών/τριών με τη γλώσσα και τη μάθηση γενικότερα, καθώς συμμετείχαν με ενθουσιασμό, μοιράστηκαν προσωπικές εμπειρίες και ανέλαβαν ενεργό ρόλο στη διαμόρφωση του τελικού προϊόντος.

Εκπαιδευτικοί που εργάστηκαν: Τσίκρου Κλυταιμνίστρα, Πετροπούλου Νικολέτα

Παράρτημα

β) Σκοπός

Διατήρηση και ενίσχυση της μητρικής γλώσσας και της πολιτισμικής ταυτότητας των μαθητών/τριών Ρομά, μέσα από τη βιωματική έκφραση της καθημερινότητάς τους και τη διαθεματική σύνδεση της γλώσσας, του πολιτισμού και της προσωπικής εμπειρίας.

Στόχοι

• Καλλιέργεια γλωσσικών δεξιοτήτων στα αγγλικά, με έμφαση στη γραπτή έκφραση απλών προτάσεων σχετικών με την καθημερινότητα.
• Ανάδειξη και ενίσχυση της ρομανί γλώσσας μέσω της μετάφρασης και επεξεργασίας των ίδιων κειμένων στην τοπική διάλεκτο.
• Σύνδεση της μάθησης με την προσωπική εμπειρία, ώστε οι μαθητές/τριες να εκφραστούν μέσα από καταστάσεις οικείες και αυθεντικές.
• Καλλιέργεια της διαπολιτισμικής συνείδησης, μέσα από την αναγνώριση της αξίας της πολυγλωσσίας και της διαφορετικής πολιτισμικής προοπτικής.
• Ανάπτυξη συνεργατικών δεξιοτήτων μεταξύ μαθητών/τριών και εκπαιδευτικών, καθώς και θετικής στάσης απέναντι στη μάθηση ξένων γλωσσών.
• Ενίσχυση της αυτοπεποίθησης των μαθητών/τριών Ρομά, μέσα από την προβολή της γλωσσικής και πολιτισμικής τους ταυτότητας ως σημαντικού και ισότιμου στοιχείου της σχολικής ζωής.

γ) Μέσα –Υλικά: γραφική ύλη, υλικά χειροτεχνίας

δ) Ενδεικτική Διάρκεια: 8 διδακτικές ώρες

Τάξεις που συμμετείχαν: μαθητές/τριες της Β΄,  Γ΄ και της Δ΄ τάξης

ε) Περιγραφή δράσης

Η δράση υλοποιήθηκε με τη συμμετοχή μαθητών/τριών των μικρών τάξεων (Β΄, Γ΄ και Δ΄ Δημοτικού), σε συνεργασία με την εκπαιδευτικό των Αγγλικών.

Αρχικά, οι μαθητές/τριες εργάστηκαν στην τάξη για να περιγράψουν, με απλό λεξιλόγιο στα αγγλικά, μία τυπική μέρα από τη ζωή τους, από τη στιγμή που ξυπνούν, ως τη στιγμή που επιστρέφουν σπίτι τους. Οι περιγραφές περιλάμβαναν καθημερινές δραστηριότητες, όπως το πρωινό ξύπνημα, τη μετάβαση στο σχολείο, το παιχνίδι, τη βοήθεια στην οικογένεια και τις απογευματινές συνήθειες.

Η εκπαιδευτικός καθοδήγησε τα παιδιά στη διατύπωση προτάσεων, στη σωστή χρήση ρημάτων και χρονικών επιρρημάτων (π.χ. I wake up, I go to school, I play with my friends), ενισχύοντας την επικοινωνιακή διάσταση της γλώσσας.

Σε επόμενο στάδιο, οι μαθητές/τριες, με τη βοήθεια της εκπαιδευτικού και μελών της σχολικής κοινότητας, μετέφρασαν τα κείμενά τους στην τοπική διάλεκτο των Ρομά (ρομανί). Κατά τη διαδικασία αυτή, αναπτύχθηκαν γόνιμοι διάλογοι σχετικά με τη σημασία λέξεων και εκφράσεων, ενώ τα παιδιά ενθαρρύνθηκαν να χρησιμοποιήσουν αυθεντικές μορφές της γλώσσας που μιλούν στο σπίτι.

Τα δίγλωσσα κείμενα συνοδεύτηκαν από ζωγραφιές που απεικόνιζαν σκηνές από την καθημερινότητά τους. Το υλικό συγκεντρώθηκε και παρουσιάστηκε σε μορφή μικρού εικονογραφημένου βιβλίου ή αφίσας, με τίτλο “A day in my life / Μια μέρα από τη ζωή μου”, το οποίο εκτέθηκε στους χώρους του σχολείου.

Η δράση συνδύασε στοιχεία γλωσσικής μάθησης, πολιτισμικής ταυτότητας και προσωπικής έκφρασης, ενισχύοντας τόσο τη συμμετοχή όσο και τη συναισθηματική σύνδεση των μαθητών/τριών με τη μαθησιακή διαδικασία.

στ) Αναστοχασμός / Αξιολόγηση / Συνολική εκτίμηση:

Η δράση «Μια μέρα από τη ζωή μου» αποτέλεσε ένα εξαιρετικά ουσιαστικό παράδειγμα βιωματικής και διαπολιτισμικής μάθησης, που συνδύασε τη γλωσσική διδασκαλία με τη διατήρηση της πολιτισμικής ταυτότητας των μαθητών/τριών Ρομά.

Κατά τον αναστοχασμό, αναδείχθηκε ότι η διγλωσσία λειτούργησε ως εργαλείο ενδυνάμωσης: οι μαθητές/τριες αισθάνθηκαν υπερηφάνεια χρησιμοποιώντας τη μητρική τους γλώσσα στο σχολείο, ενώ ταυτόχρονα καλλιέργησαν τις δεξιότητές τους στην αγγλική γλώσσα μέσα από αυθεντικά, προσωπικά θέματα.

Η δράση ενίσχυσε τη συμμετοχή και το ενδιαφέρον των μαθητών/τριών, καθώς συνδέθηκε με εμπειρίες της καθημερινότητάς τους και τους έδωσε τον χώρο να εκφράσουν τη δική τους φωνή. Η χρήση της ρομανί μέσα στο σχολείο αναγνωρίστηκε από τα παιδιά ως ένδειξη σεβασμού και αποδοχής της ταυτότητάς τους, γεγονός που συνέβαλε στην ανάπτυξη θετικών συναισθημάτων για το σχολείο και τη μάθηση.

Από παιδαγωγική σκοπιά, η δράση προώθησε τη διαθεματική προσέγγιση μεταξύ ξενόγλωσσης εκπαίδευσης και διαπολιτισμικής αγωγής, προσφέροντας στους μαθητές/τριες ευκαιρίες για ανάπτυξη επικοινωνιακών, κοινωνικών και πολιτισμικών δεξιοτήτων.

Συνολικά, η δράση αποτιμάται ως εξαιρετικά επιτυχημένη, καθώς:

• συνέβαλε στην ενδυνάμωση της γλωσσικής και πολιτισμικής αυτοεικόνας των μαθητών/τριών Ρομά,
• ενίσχυσε τη σύνδεσή τους με τη σχολική κοινότητα,
• ανέδειξε την αξία της πολυγλωσσίας ως στοιχείου πολιτισμικού πλούτου,
• και παρήγαγε ένα απτό παιδαγωγικό αποτέλεσμα, με δυνατότητα αξιοποίησης σε μελλοντικές δράσεις διαπολιτισμικής εκπαίδευσης.

Εκπαιδευτικοί που εργάστηκαν: Κουτρουμπή Ειρήνη, Κουλούρα Δήμητρα, Τσίκρου Κλυταιμνίστρα, Κατσούλα Έλενα

Παράρτημα

β) Σκοπός

Να ενισχυθεί η περιβαλλοντική συνείδηση των μαθητών/τριών και να καλλιεργηθεί η υπευθυνότητα απέναντι στη φύση και τον πλανήτη, μέσα από τη γλωσσική έκφραση και τη δημιουργική ενασχόληση με έννοιες που σχετίζονται με την προστασία του περιβάλλοντος. Παράλληλα, η δράση στοχεύει στη γλωσσική ενδυνάμωση των μαθητών/τριών Ρομά, μέσα από τη χρήση τόσο της αγγλικής όσο και της ρομανί γλώσσας σε αυθεντικά, διαθεματικά πλαίσια.

Στόχοι

• Καλλιέργεια περιβαλλοντικής ευαισθησίας και ανάπτυξη στάσεων που προάγουν τη βιώσιμη συμπεριφορά στην καθημερινή ζωή.
• Ενίσχυση γλωσσικών δεξιοτήτων στην αγγλική γλώσσα μέσα από την εκμάθηση λεξιλογίου σχετικού με το περιβάλλον και την ανακύκλωση.
• Ανάδειξη της ρομανί γλώσσας ως μέσου έκφρασης και επικοινωνίας σε σύγχρονα, παγκόσμια θέματα.
• Ενθάρρυνση της δημιουργικής σκέψης και της συνεργασίας μέσα από δραστηριότητες που συνδυάζουν γλώσσα, περιβαλλοντική εκπαίδευση και καλλιτεχνική έκφραση.
• Ενίσχυση της αυτοπεποίθησης των μαθητών/τριών Ρομά, μέσα από τη διγλωσσική προσέγγιση και την παρουσίαση των ιδεών τους στο σχολικό κοινό.
• Καλλιέργεια αξιών υπευθυνότητας και συλλογικής δράσης για την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος.

γ) Μέσα –Υλικά: γραφική ύλη, υλικά χειροτεχνίας

δ) Ενδεικτική Διάρκεια: 4 διδακτικές ώρες

Τάξεις που συμμετείχαν: μαθητές/τριες της  Γ΄ και της  Ε΄ τάξης

ε) Περιγραφή δράσης

Αρχικά, έγινε εισαγωγική συζήτηση με τα παιδιά για τη σημασία της προστασίας του περιβάλλοντος και τις καθημερινές συνήθειες που μπορούν να βοηθήσουν στη διατήρησή του. Μέσα από εικόνες, βίντεο και ομαδικές συζητήσεις, οι μαθητές/τριες γνώρισαν και κατανόησαν βασικές έννοιες όπως: Reduce (Μειώνω), Reuse (Ξαναχρησιμοποιώ), Recycle (Ανακυκλώνω).  Στη συνέχεια, οι μαθητές/τριες εργάστηκαν σε ομάδες και κατέγραψαν προτάσεις και ιδέες για το πώς μπορούν να συμβάλουν στην προστασία του περιβάλλοντος.

Αφού ολοκλήρωσαν τα αγγλικά κείμενα, μετέφρασαν τις ίδιες φράσεις στη ρομανί γλώσσα, με τη βοήθεια εκπαιδευτικών και μελών της κοινότητας, ώστε να δημιουργηθεί μία αφίσα με τίτλο “Talking about the Environment – Μιλώντας για το Περιβάλλον”.

Η δράση συνοδεύτηκε από εικαστικές δραστηριότητες (ζωγραφική, κολλάζ με ανακυκλώσιμα υλικά, δημιουργία αφισών), οι οποίες στόχευαν στην οπτική και συναισθηματική σύνδεση των παιδιών με το θέμα. Το παραγόμενο υλικό εκτέθηκε σε εμφανές σημείο του σχολείου, προβάλλοντας τα μηνύματα των παιδιών προς όλη τη σχολική κοινότητα.

στ) Αναστοχασμός / Αξιολόγηση / Συνολική εκτίμηση:

Ο αναστοχασμός της δράσης ανέδειξε τη διπλή παιδαγωγική αξία του εγχειρήματος: αφενός, στην ανάπτυξη περιβαλλοντικής συνείδησης και αφετέρου, στη γλωσσική και πολιτισμική ενδυνάμωση των μαθητών/τριών Ρομά.

Τα παιδιά συμμετείχαν με ενθουσιασμό, κατανόησαν τη σημασία της προσωπικής ευθύνης απέναντι στο περιβάλλον και πρότειναν πρακτικούς τρόπους δράσης. Η σύνδεση του θέματος με τις έννοιες Reduce–Reuse–Recycle βοήθησε στη συστηματική οργάνωση της σκέψης τους και στην εξάσκηση λεξιλογίου σε πραγματικό επικοινωνιακό πλαίσιο.

Η διγλωσσική προσέγγιση αποδείχθηκε εξαιρετικά αποτελεσματική: οι μαθητές/τριες είδαν τη ρομανί γλώσσα τους να αποκτά αξία και λειτουργικότητα μέσα σε ένα σύγχρονο και παγκόσμιο θέμα, γεγονός που ενίσχυσε την αυτοεκτίμηση και τη συμμετοχικότητά τους.

Η δράση συνέβαλε επίσης στη βελτίωση των δεξιοτήτων συνεργασίας και επικοινωνίας, καθώς οι μαθητές/τριες εργάστηκαν σε ομάδες, αντάλλαξαν ιδέες και παρουσίασαν το έργο τους με περηφάνια.

Σε επίπεδο συνολικής εκτίμησης, η δράση αξιολογήθηκε ως ιδιαίτερα επιτυχημένη, καθώς:

• καλλιέργησε περιβαλλοντική ευαισθησία με βιωματικό και δημιουργικό τρόπο,
• προώθησε τη χρήση της αγγλικής και της ρομανί γλώσσας σε αυθεντικά συμφραζόμενα,
• ανέδειξε τη γλωσσική πολυμορφία ως στοιχείο πλούτου,
• και συνέβαλε στη διαμόρφωση στάσεων σεβασμού προς τη φύση και τον πολιτισμικό πλούτο της κοινότητας.

Εκπαιδευτικοί που εργάστηκαν: Κουτρουμπή Ειρήνη, Τσίκρου Κλυταιμνίστρα, Πετροπούλου Νικολέτα

Παράρτημα

β) Σκοπός

Η δράση είχε ως βασικό σκοπό την καλλιέργεια σεβασμού προς τη γλωσσική και πολιτισμική ταυτότητα των μαθητών/τριών Ρομά, μέσα από τη βιωματική διαδικασία της μετάφρασης ελληνικών κειμένων στη ρομανί γλώσσα.

Στόχοι

• Ανάδειξη της ρομανί γλώσσας ως ζωντανής και ισότιμης μορφής έκφρασης μέσα στο σχολείο.
• Ενίσχυση της γλωσσικής επίγνωσης μέσα από τη διαδικασία της σύγκρισης και αντιπαραβολής μεταξύ ελληνικών και ρομανί λέξεων, φράσεων και δομών.
• Καλλιέργεια μεταφραστικών δεξιοτήτων και ανάπτυξη σεβασμού προς τη σημασία της ακρίβειας και της γλωσσικής απόδοσης.
• Ενδυνάμωση της πολιτισμικής ταυτότητας των μαθητών/τριών μέσω της ενεργής χρήσης και καταγραφής της μητρικής τους γλώσσας.
• Προώθηση της συνεργασίας και της ομαδικότητας, καθώς η μετάφραση πραγματοποιήθηκε με συλλογική συζήτηση και ανταλλαγή ιδεών.
• Καλλιέργεια θετικής στάσης απέναντι στη μάθηση, μέσα από τη σύνδεση της σχολικής γνώσης με τα προσωπικά και πολιτισμικά βιώματα των μαθητών/τριών.

γ) Μέσα –Υλικά: σχολικό βιβλίο, διαδραστικός πίνακας, καταγραφικά μέσα

δ) Ενδεικτική Διάρκεια: 4 διδακτικές ώρες

Τάξεις που συμμετείχαν: μαθητές/μαθήτριες της  Ε΄ τάξης

ε) Περιγραφή δράσης

Η δράση «Εργαστήρι Μετάφρασης» πραγματοποιήθηκε με τη συμμετοχή των μαθητών/τριών της Ε΄ τάξης, στο πλαίσιο του μαθήματος της Γλώσσας. Οι μαθητές/μαθήτριες, με την καθοδήγηση της δασκάλας τους, ασχολήθηκαν με την επιλογή και μετάφραση αποσπασμάτων από τα κείμενα του σχολικού εγχειριδίου και του τετραδίου εργασιών της Ε΄ Δημοτικού στη ρομανί γλώσσα.

Η διαδικασία ξεκίνησε με συζήτηση γύρω από τη σημασία της μετάφρασης, τη δύναμη της γλώσσας και την αξία του να μπορεί κάποιος να αποδίδει έννοιες από τη μία γλώσσα στην άλλη. Έπειτα, οι μαθητές/μαθήτριες επέλεξαν μικρά αποσπάσματα ή παραγράφους από τα μαθήματα που γνώριζαν καλά στα ελληνικά και προσπάθησαν, με τη βοήθεια της δασκάλας και γνωστών μελών της κοινότητας Ρομά, να αποδώσουν το περιεχόμενο στη ρομανί διάλεκτο.

Η διαδικασία ήταν συνεργατική και βιωματική: οι μαθητές/μαθήτριες αντάλλαζαν απόψεις για το πώς αποδίδονται συγκεκριμένες λέξεις, πώς αλλάζει το νόημα ανάλογα με τη γλωσσική χρήση, και πώς μπορούν να εκφράσουν σύνθετες έννοιες με τρόπο φυσικό και οικείο στη ρομανί. Σε αρκετές περιπτώσεις, δημιουργήθηκαν συζητήσεις γύρω από το πολιτισμικό περιεχόμενο των λέξεων, καθώς ορισμένοι ελληνικοί όροι δεν είχαν άμεσο ισοδύναμο στη ρομανί, προσφέροντας ευκαιρίες για γλωσσικό και πολιτισμικό στοχασμό.

στ) Αναστοχασμός / Αξιολόγηση / Συνολική εκτίμηση:

Η δράση αποτιμήθηκε ως ιδιαίτερα σημαντική και καινοτόμα για τη μαθησιακή και συναισθηματική ανάπτυξη των μαθητών/τριών Ρομά. Διαπιστώθηκε ότι η διαδικασία της μετάφρασης αποτέλεσε πολύτιμο παιδαγωγικό εργαλείο για την ενίσχυση της γλωσσικής επίγνωσης και του σεβασμού απέναντι στις γλωσσικές διαφορές. Οι μαθητές/μαθήτριες συνειδητοποίησαν ότι η μητρική τους γλώσσα διαθέτει πλούτο, πολυπλοκότητα και εκφραστική δύναμη, στοιχεία που συχνά παραμένουν αφανή στην καθημερινή σχολική πρακτική.

Η συμμετοχή των παιδιών υπήρξε ενεργή και ενθουσιώδης, καθώς η δράση συνδέθηκε άμεσα με τη δική τους γλωσσική εμπειρία. Μέσα από τη συνεργασία και τη συζήτηση, ανέπτυξαν δεξιότητες επικοινωνίας, κριτικής σκέψης και συλλογικής λήψης αποφάσεων.

Παρατηρήθηκε σημαντική ενδυνάμωση της αυτοπεποίθησης των μαθητών, καθώς ένιωσαν ότι η ρομανί γλώσσα τους έχει θέση, αξία και σεβασμό στο σχολείο. Παράλληλα, η δράση ανέδειξε τη σημασία της πολυγλωσσίας ως μέσου ανάπτυξης ενσυναίσθησης, σεβασμού και πολιτισμικής κατανόησης.

Σε συνολικό επίπεδο, η δράση συνέβαλε στη δημιουργία ενός συμπεριληπτικού μαθησιακού περιβάλλοντος, όπου η γλώσσα λειτουργεί όχι ως εμπόδιο αλλά ως γέφυρα επικοινωνίας και αποδοχής. Το «Εργαστήρι Μετάφρασης» αποτέλεσε παράδειγμα καλής πρακτικής για την εκπαιδευτική ενσωμάτωση της ρομανί γλώσσας, αναδεικνύοντας τον ρόλο της εκπαίδευσης ως φορέα πολιτισμικού σεβασμού και διαπολιτισμικής προσέγγισης.

Εκπαιδευτικοί που εργάστηκαν: Πετροπούλου Νικολέτα

Παράρτημα

β) Σκοπός

Η δράση είχε ως κύριο σκοπό την προαγωγή και ενίσχυση της ρομανί γλώσσας μέσω της εκπαίδευσης για την υγεία και την υγιεινή ζωή, δίνοντας στους μαθητές/μαθήτριες τη δυνατότητα να αναπτύξουν προφορικές επικοινωνιακές δεξιότητες και να εξοικειωθούν με βασικές έννοιες που αφορούν τη φροντίδα του σώματος και την προστασία της υγείας, τόσο στα ελληνικά όσο και στη ρομανί γλώσσα.

Στόχοι

• Καλλιέργεια γλωσσικών δεξιοτήτων μέσα από την ανάπτυξη προφορικού λόγου σε αυθεντικά, επικοινωνιακά πλαίσια στα ελληνικά και στα ρομανί.
• Ενίσχυση της περιβαλλοντικής και κοινωνικής υγείας, με έμφαση στην προσωπική υγιεινή, τη διατροφή και την αποφυγή επιβλαβών συνηθειών.
• Ανάδειξη της ρομανί γλώσσας ως μέσου επικοινωνίας σε θέματα καθημερινής ζωής, υγείας και φροντίδας.
• Καλλιέργεια συνεργασίας και ομαδικότητας, μέσα από βιωματικές δραστηριότητες και δημιουργικά παιχνίδια.
• Ενίσχυση της συναισθηματικής αγωγής, βοηθώντας τους μαθητές/μαθήτριες να αναγνωρίζουν και να εκφράζουν συναισθήματα που σχετίζονται με τη φροντίδα του εαυτού και των άλλων.
• Ανάπτυξη υπευθυνότητας και θετικών στάσεων απέναντι στη σωματική και ψυχική υγεία.

γ) Μέσα-Υλικά: διαδραστικός πίνακας, καταγραφικά μέσα, γραφική ύλη, υλικά χειροτεχνίας

δ) Ενδεικτική Διάρκεια: 10 διδακτικές ώρες

Τάξεις που συμμετείχαν: μαθητές/μαθήτριες της  Α΄, Β΄ και της Γ΄ τάξης

ε) Περιγραφή δράσης

Η δράση πραγματοποιήθηκε με τη συνεργασία των μικρών τάξεων, Α΄, Β΄ και Γ΄ Δημοτικού, και στόχευσε στην καλλιέργεια βασικών γνώσεων και στάσεων γύρω από την προσωπική υγιεινή και την προαγωγή της υγείας, μέσα από διαδραστικές, βιωματικές και δίγλωσσες δραστηριότητες.

1. Παιχνίδι ρόλων: Οι μαθητές/μαθήτριες συμμετείχαν σε δραματοποίηση καθημερινών καταστάσεων που σχετίζονται με την παροχή πρώτων βοηθειών. Το παιχνίδι πραγματοποιήθηκε τόσο στα ελληνικά όσο και στη ρομανί, με σκοπό να ενισχυθεί η προφορική επικοινωνία και στις δύο γλώσσες. Οι μαθητές/μαθήτριες ανέλαβαν διάφορους ρόλους μαθαίνοντας μέσα από την πράξη τους βασικούς κανόνες παροχής βοήθειας.
2. Δημιουργία κολλάζ: Οι μαθητές/τριες δημιούργησαν ομαδικά κολλάζ με τίτλο «Κανόνες Υγιεινής», όπου αποτύπωσαν μέσα από εικόνες και λέξεις (δίγλωσσα – ελληνικά και ρομανί) βασικές συνήθειες υγιεινής, όπως το τακτικό πλύσιμο των χεριών, η καθαριότητα, η σωστή διατροφή και η ξεκούραση.
3. Κατασκευή πόστερ για τις αρνητικές επιδράσεις του καπνίσματος: Τα παιδιά, μέσα από καθοδηγούμενη συζήτηση, εξέφρασαν τις ιδέες τους για τις συνέπειες του καπνίσματος στην υγεία και δημιούργησαν αφίσες με εικονογραφημένα μηνύματα στα ελληνικά και στη ρομανί. Οι αφίσες αυτές αναρτήθηκαν στους χώρους του σχολείου, μεταφέροντας τα θετικά μηνύματα της δράσης στην ευρύτερη σχολική κοινότητα.

Η δράση συνδύασε τη γλωσσική μάθηση, την εκπαίδευση για την υγεία και τη δημιουργική έκφραση, προσφέροντας στους μαθητές/τριες ένα ευχάριστο και παιγνιώδες μαθησιακό περιβάλλον.

στ) Αναστοχασμός /Αξιολόγηση / Συνολική Εκτίμηση

Η δράση αποτιμήθηκε ως πολύ επιτυχημένη και ουσιαστική για τις μικρές τάξεις, καθώς συνδύασε τη βιωματική μάθηση με την καλλιέργεια της προφορικής επικοινωνίας και την ανάπτυξη θετικών στάσεων για την υγεία.

Εστίασε στην αποτελεσματική ενσωμάτωση της ρομανί γλώσσας σε δραστηριότητες που σχετίζονται με την καθημερινή ζωή των μαθητών/τριών. Μέσα από το παιχνίδι ρόλων, οι μαθητές/μαθήτριες ένιωσαν ότι η γλώσσα τους έχει θέση στο σχολείο, γεγονός που ενίσχυσε την αυτοπεποίθηση και τη συμμετοχή τους.

Η γλωσσική διάσταση της δράσης αποδείχθηκε ιδιαίτερα καρποφόρα: τα παιδιά ανέπτυξαν την ικανότητα να εκφράζονται σε δύο γλώσσες για πραγματικά, οικεία θέματα, διευρύνοντας το λεξιλόγιο και τη γλωσσική τους επίγνωση.

Η βιωματική και συνεργατική προσέγγιση ενίσχυσε την ομαδικότητα, τη δημιουργικότητα και τη θετική στάση απέναντι στη μάθηση. Οι μαθητές/μαθήτριες συνεργάστηκαν αρμονικά, εκφράστηκαν ελεύθερα και έδειξαν ιδιαίτερο ενδιαφέρον στις εικαστικές δημιουργίες τους.

Σε επίπεδο συνολικής εκτίμησης, η δράση συνέβαλε:

• Στην καλλιέργεια θετικών στάσεων υγείας
• Στην ενίσχυση της προφορικής επικοινωνίας στα ελληνικά και στα ρομανί
• Στην ανάδειξη της αξίας της γλωσσικής και πολιτισμικής ποικιλομορφίας
• Στη δημιουργία κλίματος αποδοχής και σεβασμού στο σχολικό περιβάλλον

Εκπαιδευτικοί που εργάστηκαν: Δέρβου Δήμητρα, Κουλούρα Δήμητρα, Βένδρας Θεόδωρος, Τσίκρου Κλυταιμνίστρα

Παράρτημα