Ι.Ε.Π. - ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ

Με ικανοποίηση παρουσιάζουμε στην εκπαιδευτική κοινότητα ένα ακόμα τεύχος της Επιθεώρησης Εκπαιδευτικών Θεμάτων, αφιερωμένο αυτή τη φορά στα προγράμματα σπουδώνκαι στην αντίστοιχη, περιοριστική προβολή τους, τα σχολικά βιβλία. Πρόκειται και σε αυτή την περίπτωση για εισηγήσεις που ανακοινώθηκαν σε επιστημονική ημερίδα που διοργάνωσαν από κοινού το Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής και το Μουσείο Σχολικής Ζωής και Εκπαίδευσηςτον Ιανουάριο του 2019 στον φιλόξενο χώρο του Μουσείου Ακρόπολης, με θέμα «Προγράμματα σπουδών – Σχολικά Εγχειρίδια: από το παρελθόν στο παρόν και το μέλλον».

Η διαπραγμάτευση των επιμέρους θεμάτων αυτής της ημερίδας αποκτά ιδιαίτερη σημασία, καθώς συμπίπτει με ένα ευρείας κλίμακας έργο αναμόρφωσης των προγραμμάτων σπουδών τόσο της γενικής όσο και της επαγγελματικής εκπαίδευσης, και συγγραφής αντίστοιχων νέων σχολικών βιβλίων, που βρίσκεται σε εξέλιξη αυτή την περίοδο στο ΙΕΠ. Ο προβληματισμός που αναπτύχθηκε στο πλαίσιό της, τροφοδοτημένος επαρκώς από τις εμπειρίες και τα διδάγματα του παρελθόντος, αλλά και συνεκτιμώντας συνάμα τις σύγχρονες τάσεις και εξελίξεις καθώς και τη διεθνή εμπειρία, θεωρούμε ότι μπορεί να συμβάλει σημαντικά στην επιτυχή έκβαση αυτού του τόσο σημαντικού έργου.

Δείγματα, ωστόσο, των προθέσεών μας στον τομέα των σχολικών προγραμμάτων και βιβλίων υφίστανται ήδη - και έχουν βρει τη θέση τους και στο πρόγραμμα της ημερίδας. Έτσι, πέρα από τις ενδιαφέρουσες, εισαγωγικού χαρακτήρα, εισηγήσεις που στεγάζονται στις ενότητες Παρελθόν και Παρόν, έχουν συμπεριληφθεί στην τρίτη ενότητα της ημερίδας, με τον τίτλο Ειδικές Θεματικές, αντιπροσωπευτικά δείγματα προγραμμάτων σπουδών και αντίστοιχων βιβλίων και φακέλων εργασίας που εκπονήθηκαν πρόσφατα στο ΙΕΠ σε αντικείμενα όπως τα μαθηματικά, οι κοινωνικές επιστήμες, τα θρησκευτικά και οι ξένες γλώσσες, ενώ αξιοπρόσεκτη είναι και η διαπραγμάτευση θεμάτων που αφορούν προγράμματα σπουδών και εκπαιδευτικό υλικό της Ειδικής Αγωγής.

Αξίζει να σημειώσουμε, τέλος, ότι σταθερή επιδίωξη και διαρκές μέλημά μας ήταν τα σχολικά προγράμματα, τα βιβλία και τα διδακτικά υλικά στο σύνολό τους, όπως και οι ακολουθούμενες διδακτικές πρακτικές, να διαπνέονται από τις αρχές της ισότητας, της δημοκρατίας και της κοινωνικής δικαιοσύνης. Επιδιώξαμε, επίσης, να είναι διαμορφωμένα με τέτοιο τρόπο, ώστε να ευνοούν συμμετοχικές μεθόδους διδασκαλίας που καλλιεργούν την κριτική σκέψη, προάγουν τη δημιουργική δραστηριότητα και την αυτενέργεια του παιδιού και ευνοούν την εξοικείωσή του με τις ερευνητικές μεθόδους και τεχνικές. Αυτές οι στοχεύσεις μας ελπίζουμε ότι θα καταστούν εμφανείς σε κάθε εκπαιδευτικό που θα μελετήσει τα υλικά της ημερίδας.

Ιούλιος 2019

Ο Αντιπρόεδρος του Ι.Ε.Π.

Παύλος Χαραμής

Παρουσίαση του τεύχους σε μορφή    

Το περιοδικό Επιθεώρηση Εκπαιδευτικών Θεμάτων σας καλεί να υποβάλετε τις εργασίες σας για το επόμενο τεύχος του περιοδικού, το οποίο πρόκειται να κυκλοφορήσει στις αρχές του 2020.
Το περιοδικό είναι ανοικτής πρόσβασης, με σύστημα διπλής τυφλής κρίσης και φιλοξενεί ποιοτικές συνθετικές εργασίες, μελέτες και παρουσίαση ερευνών εκπαιδευτικού περιεχομένου, στα Ελληνικά. Ιδιαίτερο εκδοτικό ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα άρθρα που αφορούν παιδαγωγικές και διδακτικές πρακτικές που άπτονται σύγχρονων προσεγγίσεων. Οι εργασίες θα πρέπει να μην έχουν υποβληθεί για δημοσίευση σε άλλο περιοδικό, έντυπο ή ηλεκτρονικό.
Μετά την ολοκλήρωση της κρίσης, οι εργασίες που θα λάβουν την έγκριση της Συντακτικής Επιτροπής θα δημοσιεύονται κατά σειρά προτεραιότητας, ανάλογα με τη ημερομηνία υποβολής τους.
Τα κείμενά σας μπορείτε να τα υποβάλετε μέχρι 31 Οκτωβρίου 2019, ακολουθώντας τις Οδηγίες για τους/ τις Συγγραφείς.

Η Συντακτική Επιτροπή του Περιοδικού

Με την έκδοση αυτού του τόμου η Επιθεώρηση Εκπαιδευτικών Θεμάτων ξαναμπαίνει σε μια κανονική ροή, μετά από χρόνια απουσίας.

Η επανέκδοσή της σηματοδοτεί μια «αλλαγή τοπίου», που χαρακτηρίζει το καθεστώς της εκπαιδευτικής προβληματικής στην Ελλάδα, τις αναζητήσεις των εκπαιδευτικών και τη σχέση εκπαιδευτικής έρευνας και εκπαιδευτικής πρακτικής. Πράγματι, το τοπίο αυτό έχει μεταβληθεί ουσιαστικά, καθώς έχει πλέον ολοκληρωθεί η μετάβαση από την παραδοσιακή, «αναπαραγωγική» και ρυθμιστική παιδαγωγική των στεγανών απαντήσεων σε μια αναστοχαστική παιδαγωγική που διερευνά, αποτιμά, προσαρμόζεται και λύνει όποια προβλήματα παρουσιάζονται στην τάξη, αξιοποιώντας αλλά και διαφοροποιώντας διαθέσιμες μεθόδους και υποδείγματα. Η «αλλαγή παραδείγματος» έχει ολοκληρωθεί με την αλλαγή και στον πρακτικό λόγο των εκπαιδευτικών, στον τρόπο με τον οποίο ασκούν το επάγγελμά τους, στο πώς αντιλαμβάνονται τι περιμένει το σχολείο, οι μαθητές και μαθήτριες από τους ίδιους και τη δουλειά τους και βεβαίως στο πώς μιλάνε και σκέπτονται για τα προβλήματα που καλούνται να επιλύσουν.

Όπως κάθε ανάλογη μεταβολή, δεν ήταν στιγμιαία, έχει κρατήσει καιρό και δεν έχει παντού ολοκληρωθεί με την ίδια πληρότητα. Δεν έχουμε όμως πλέον να κάνουμε μόνο με «εξαιρετικές» περιπτώσεις ―εκπαιδευτικών, σχολείων ή συνθηκών― που αναδεικνύουν θέματα και τα επεξεργάζονται. Η κανονικότητα πλέον είναι το «μη κανονικό». Κάθε σχολείο χαρακτηρίζεται από ιδιαίτερες, θεσμικά αχαρτογράφητες ανάγκες, κάθε τάξη απαιτεί ιδιαίτερη διδακτική και παιδαγωγική αντιμετώπιση, κάθε μαθήτρια και μαθητής το ίδιο, κάθε εκπαιδευτικός καλείται να συγκροτήσει τη δική του προσέγγιση, τη δική του εκπαιδευτική ταυτότητα και βιογραφία. Τίποτα από αυτά δεν είναι βεβαίως καινούργιο ― καινούργια είναι μόνο η αναστοχαστική αναγνώριση αυτής της συνθήκης. Κι αυτή η εμπεδωμένη αναγνώριση συνιστά ένα νέο καθεστώς.

Το καθεστώς αυτής της γενικευμένης προβληματοποίησης των εκπαιδευτικών διαδικασιών είναι άμεσα διαπιστώσιμο μόλις ανοίξουν οι πόρτες των σχολικών αιθουσών, μόλις τεθεί μια ερώτηση. Το πλήθος των αναζητήσεων, των επεξεργασιών, των προτάσεων αλλά και των ανοικτών προβλημάτων εντυπωσιάζει. Αποτυπώνεται στα πολλαπλά εκπαιδευτικά συνέδρια, τις επιμορφωτικές και αυτομορφωτικές δράσεις, τις «από τα κάτω» πρωτοβουλίες των εκπαιδευτικών, αλλά ακόμα και στο πλήθος των συναφών κατευθύνσεων μεταπτυχιακής ειδίκευσης. Η εκπαίδευση είναι πρωτίστως «ζήτημα». Ως «ζήτημα» την διαχειρίζονται επομένως και οι εκπαιδευτικοί, για τους οποίους η ανάγκη έκθεσης των προβλημάτων, η ανάγκη αλληλοενημέρωσης για τις δυνατότητες και τις δοκιμές λύσεων, η ανάγκη διαβούλευσης και ανταλλαγής προτάσεων γίνεται όλο και πιο επιτακτική.

Σε αυτή λοιπόν την ανάγκη έρχεται να απαντήσει η επανέκδοση της Επιθεώρησης Εκπαιδευτικών Θεμάτων. Αποτελεί έτσι άμεση απόκριση του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής στη διαρκώς διευρυνόμενη παραγωγή προτάσεων και πρωτοβουλιών εκ μέρους των ίδιων των εκπαιδευτικών. Η απόκριση δεν περιορίζεται στη εξασφάλιση ενός βήματος διαλόγου, ενημέρωσης, αναστοχασμού, και ανταλλαγής προβληματισμού των εκπαιδευτικών για τα εκπαιδευτικά. Είναι και άνοιγμα προς την κοινωνία, καθώς η καταγραφή προτάσεων και πρωτοβουλιών γίνεται «από μέσα» και απευθύνεται τόσο στους «μέσα» όσο και στους «έξω».

Η Επιθεώρηση γίνεται έτσι ένα βασικό εργαλείο κριτικής και πηγή έρευνας. Καθιστά αντικείμενο συζήτησης εντός του εκπαιδευτικού και ευρύτερου δημόσιου χώρου, ένα εκτεταμένο και εν πολλοίς αόρατο πεδίο αναζητήσεων, που (και λόγω του τρόπου υλοποίησης των ευρωπαϊκών προγραμμάτων) κατά κανόνα δεν συντονίζονται, δεν αποτυπώνονται, δεν γονιμοποιούνται σε παραπέρα εφαρμογές, συνέπειες και συνέχειες. Αποκαθιστά έτσι τη συνθήκη εμπλουτισμού του ελληνικού εκπαιδευτικού συστήματος βάσει όλων εκείνων των συμβολών που συνδέθηκαν με την αύξηση της ευλυγισίας των διδακτικών πρακτικών, με τη μεγαλύτερη εμπλοκή των εκπαιδευτικών, με το άνοιγμα των παιδαγωγικών θεμάτων στο σύνολο των διδακτικών και κοινωνικών όρων του σχολείου.

Με αυτήν ακριβώς την πρόθεση, το παρόν τεύχος δημοσιεύει τα Πρακτικά του συνεδρίου που συνδιοργάνωσαν τον Νοέμβριο του 2018 το Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής, η Διοικούσα Επιτροπή Προτύπων και Πειραματικών Σχολείων και το Τμήμα Εκπαίδευσης και Αγωγής στην Προσχολική Ηλικία, με αντικείμενο τη δημιουργικότητα και την καινοτομία στην εκπαιδευτική πράξη. Το πλήθος, η ποικιλία, η πρωτοτυπία αλλά και γονιμότητα των ιδεών και των προτάσεων εκπλήσσει.

Η νέα αρχή έγινε. Για τη συνέχεια περιμένουμε το απόσταγμα που μας προσφέρει η έγνοια και οι αγωνίες αλλά και το μεράκι, η πείρα, η φαντασία και η δημιουργική δουλειά των εκπαιδευτικών.

Ιούλιος 2019

Ο Πρόεδρος του Ι.Ε.Π.

Γεράσιμος Κουζέλης

Καθηγητής Πανεπιστημίου Αθηνών

Παρουσίαση του τεύχους σε μορφή